تأثیر موقعیت ژئوپلیتیک بر راهبرد ملی (مطالعۀ موردی: جنوب شرق ایران)

بخش عمده‌ای از راهبرد ملی کشورها، تابعی از موقعیت ژئوپلیتیک آن‌هاست. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ژئوپلیتیک درون‌مایه‌ای اقتصادی شد. از این‌رو، کدهای ژئوپلیتیک کشورها ناگزیر از همراهی با تحولات اقتصادی در مقیاس محلی، منطقه‌ای و جهانی است. این دگرگونی در روی­آوردن کشورها به منطقه‌گرایی و همگرایی منطقه‌ای که عموماً جهت‌گیری اقتصادی داشته‌اند، مؤثر است. در دورۀ حاکمیت گفتمان دوقطبی، کشور ایران به‌دلیل پیوند به دریای آزاد، اتصال با هارتلند و قرارگرفتن میان دو قدرت خشکی و دریایی در راهبرد جهانی، وزن ژئوپلیتیک دارد. جنوب خاوری ایران با داشتن مزیت ژئوپلیتیک بالا،کارکردهای تولید قدرت را داراست. مزیت‌های ژئواکونومیک ناحیۀ یادشده، در حوزۀ ژئوپلیتیک شبه‌قارۀ هند، جنوب آسیا، افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز فرصتی را برای کدهای ژئوپلیتیک کشور فراهم می‌کند تا نقش­آفرینی کنند. پژوهش حاضر ماهیت توصیفی-تحلیلی دارد و بر این فرض استوار است که راهبرد اتخاذشده از سوی ایران در منطقۀ جنوب خاوری کشور با ظرفیت‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک آن سازگار و هماهنگ نیست و در تولید قدرت ملی ایران کارایی نداشته است. یافته‌های پژوهش نیز با تأکید بر داده‌های آماری، نشان‌دهندۀ ناکارآمدی کنونی این بخش از کشور در تقسیم‌کار ملی است و به‌دلیل ضعف زیرساخت‌های توسعۀ منطقه‌ای در همگرایی منطقه‌ای برای ایران، فرصت‌آفرینی نکرده است.